In het Koninklijk besluit van 14 mei 2019 is er een wijziging gebeurd van de codex over het welzijn op het werk, wat het periodiek gezondheidstoezicht betreft. Er is voorlopig nog geen datum van inwerkingtreding duidelijk.

Hervorming van het gezondheidstoezicht van de werknemer

Wijziging boek I titel 4 van de codex welzijn op het werk

Wegens een tekort aan preventieadviseurs-arbeidsartsen (PA A A) dringt er zich een hervorming op van het gezondheidstoezicht van de werknemers. Deze hervorming voert hier een eerste stap uit door een deel van de taken van het gezondheidstoezicht, zoals biomonitoring en het afnemen van medische vragenlijsten, toe te vertrouwen aan verpleegkundigen. Maar dit wel steeds onder het toezicht van de arbeidsarts. Ook de frequentie en inhoud van de aanvullende medische handelingen per risico worden herzien. Zo kan het beschikbare potentieel van arbeidsartsen optimaal ingezet worden voor preventieve taken.

Aanvullende handelingen voor verpleegkundigen

Het periodiek gezondheidstoezicht wordt voortaan opgesplitst in 2 delen:

  • een gezondheidsbeoordeling (anamnese en klinisch onderzoek) die uitgevoerd wordt door de preventieadviseur-arbeidsarts en die betrekking heeft op de verenigbaarheid van de gezondheidstoestand met de uitgeoefende arbeid;
  • aanvullende medische handelingen, die uitgevoerd worden door de preventieadviseur-arbeidsarts zelf of onder zijn verantwoordelijkheid door verpleegkundigen. Het is steeds de preventieadviseur-arbeidsarts die de resultaten van deze handelingen zal interpreteren.

Deze handelingen zijn specifiek verbonden met het risico waaraan de werknemer wordt blootgesteld wegens het uitoefenen van zijn functie.

De aanvullende medische handelingen:

  • kunnen bestaan uit biomonitoring (bloedonderzoek, urinetests) of technische onderzoeken zoals longfunctietests, audiometrie,…;
  • kunnen bestaan uit specifieke medische vragenlijsten.
  • kunnen zowel plaatsvinden voorafgaand aan de gezondheidsbeoordeling als tussen twee gezondheidsbeoordelingen in, op een ogenblik dat dit het meest relevant is voor de evaluatie van het risico en, in voorkomend geval, voor de gezondheidsbeoordeling.

Indien het gaat om medische vragenlijsten, moeten ze informatie bevatten over het recht van de werknemer om te allen tijde een spontane raadpleging te vragen en moeten voorzien dat de werknemer kan vragen om zo snel mogelijk door de preventieadviseur-arbeidsarts te worden gecontacteerd.

Frequentie en soort onderzoeken

De frequentie van de periodieke gezondheidsbeoordeling en de frequentie en de inhoud van de aanvullende medische handelingen worden per risico bepaald in bijlage I.4-5 van de codex over het welzijn op het werk. De meeste gezondheidsbeoordelingen worden minder frequent toegepast. Voor een aantal risico’s, bv. veiligheidsfunctie, vermindert de gezondheidsbeoordeling van een jaarlijkse naar een 2-jaarlijkse frequentie. Eventueel aangevuld met een tussentijdse (jaarlijkse) medische handeling. De preventieadviseur-arbeidsarts kan eventueel bepaalde aanvullende medische handelingen vervangen door andere aanvullende medische handelingen die een gelijkwaardig beschermingsniveau bieden. Deze wijzigingsbeslissing dient wel schriftelijk vastgelegd en gemotiveerd door de preventieadviseur-arbeidsarts.

Indien een werknemer wordt blootgesteld aan verschillende risico’s wordt de hoogste frequentie gevolgd.

Afwijking van de vastgelegde frequenties

In een aantal gevallen kan of moet de preventieadviseur-arbeidsarts afwijken van de frequentie die is voorzien in de bijlage I.4-5 van de codex:

  1. Er is een verplichte eerste periodieke gezondheidsbeoordeling bij de preventieadviseur-arbeidsarts één jaar na de voorafgaande gezondheidsbeoordeling (nulmeting), ongeacht voor welk risico de werknemer aan het gezondheidstoezicht is onderworpen, en dit om in te schatten hoe de werknemer reageert op de blootstelling aan dat bepaald risico.
  2. Wanneer de preventieadviseur-arbeidsarts vaststelt dat de aanvullende medische handelingen die tussen twee periodieke gezondheidsbeoordelingen in plaatsvinden een “ongewoon resultaat” vertonen, dan is hij verplicht om contact op te nemen met de betrokken werknemer. In dat geval kan hij beslissen om:
    • de betrokken werknemer te onderwerpen aan een gezondheidsbeoordeling;
    • alle of bepaalde werknemers die aan hetzelfde risico worden blootgesteld eveneens te onderwerpen aan een gezondheidsbeoordeling;
    • de frequentie van de periodieke gezondheidsbeoordelingen en/of de aanvullende medische handelingen te verhogen voor de betrokken werknemer en eventueel ook voor alle of bepaalde werknemers die aan hetzelfde risico worden blootgesteld.

Deze hogere frequentie wordt aangehouden tot op het ogenblik dat de preventieadviseur-arbeidsarts oordeelt dat het risico onder controle is. De preventieadviseur-arbeidsarts motiveert deze beslissing in een document dat door hem wordt ondertekend en dat ter beschikking wordt gehouden van de arts sociaal inspecteur van de algemene directie TWW.

Individueel beslissingsrecht arbeidsarts

De preventieadviseur-arbeidsarts kan toch nog afwijken van de opgelegde frequenties in bijlage I.4-5 en gebruik maken van zijn individueel beoordelingsrecht om voor specifieke situaties die volgens zijn oordeel een negatieve impact hebben op de gezondheid van de werknemer, een verhoogde frequentie van gezondheidsbeoordeling en/of aanvullende medische handelingen vast te leggen.

Gestandaardiseerde individuele medische vragenlijst

Bijna elke externe dienst heeft vandaag al een of meerdere medische vragenlijsten. Deze zullen echter qua vorm en kwaliteit moeten worden geharmoniseerd met als doel dat de gegevens die bekomen worden betrouwbaar en vergelijkbaar zijn over de sectoren of risico’s heen. De medische vragenlijst zal worden opgesteld in een overkoepelende werkgroep, met vertegenwoordigers van arbeidsartsen van verschillende interne en externe preventiediensten. Doel is een gestandaardiseerde vragenlijst op te maken. Deze vragenlijst wordt dan gekoppeld met de risico’s, die dus verschillen per sector of functie. Het wordt dus een modulaire vragenlijst, die ook vragen over psychosociale aspecten dient te bevatten. Daarnaast kan deze standaard vragenlijst aangevuld worden met specifieke vragen i.f.v. de sector, bedrijf of IDPB/EDPB. De resultaten van deze vragenlijsten dienen verzameld te worden in een centrale gegevensbank in beheer bij FOD WASO. Het nieuwe KB stelt dat de minister ofwel regels kan vastleggen voor het ontwikkelen van vragenlijsten of deze zelf kan opstellen.

Persoonlijk onderhoud

Na het invullen van een medische vragenlijst, dient de externe dienst een persoonlijk onderhoud te organiseren met de preventieadviseur-arbeidsarts of zijn verpleegkundig personeel. Het doel hiervan is dat de werknemer moet worden geholpen bij het invullen van deze vragenlijst om erover te waken dat hij deze correct invult en dat hij alle vragen die hierin zijn opgenomen goed begrijpt. De medische vragenlijst mag dus niet enkel op elektronische wijze gebeuren.

Spontane raadpleging arbeidsarts

De overheid wil dat er meer nadruk wordt gelegd op de mogelijkheid dat de werknemer zelf om een spontaan onderzoek bij de arbeidsarts vraagt. Zo wordt art. I.4-9 aangevuld met volgende tekst “De werkgever herinnert alle werknemers, al dan niet onderworpen aan het gezondheidstoezicht, jaarlijks aan de mogelijkheid om een spontane raadpleging te vragen overeenkomstig artikel I.4-37.″.

Betreffende de kost van de nieuwe bepalingen voor de werkgevers

Op advies van de Hoge Raad heeft de wetgever er ook mee rekening gehouden dat de wijziging van de reglementering de kosten niet mag verhogen voor de werkgevers. Zo is voorzien dat, voor de ondernemingen C- en D, de taken die voorzien zijn en die voortvloeien uit deze hervorming van het gezondheidstoezicht en die er ook integraal deel van uitmaken, geheel zijn opgenomen in het basispakket, gedekt door het forfaitair minimum-tarief en in geen geval aanleiding kunnen geven tot extra facturaties bovenop het minimumtarief.

De wijziging in artikel 14 voorziet zo om de voorafgaande gezondheidsbeoordelingen, de periodieke gezondheidsbeoordelingen en de aanvullende medische handelingen op te nemen in het basispakket van de KMO’s.

Terminologie en andere details

Doorheen de hele codex wordt de terminologie aangepast. Zo verdwijnt de term arbeidsgeneesheer ten voordele van het gender neutrale arbeidsarts. Alle andere termijn met geneesheer worden in dezelfde zin aangepast.

Er zijn veel details die worden gewijzigd, niet alleen door de nieuwe bijlage I.4-5 met de gewijzigde frequenties maar soms ook in andere boekdelen van de codex, zoals de opheffing van de periodieke gezondheidsbeoordeling voor nachtarbeiders en werknemers in ploegendienst (zie art. 20). Of ook nog de opheffing van een bijlage III in het ARAB.

Inwerkingtreding

Er is niet voorzien in een datum van inwerkingtreding, dus volgens de juridische regels zou dit KB dan in werking treden, 10 dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad. Dit is op 21 juni 2019, maar dat lijkt weinig realistisch. Er is wel al voorzien in een evaluatiemoment van de effecten van dit KB, 2 jaar na inwerkingtreding.

Meer informatie vindt u op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg of in het Belgisch Staatsblad.

Een glasbedrijf uit Poperinge heeft een geldboete van 21.600 euro, waarvan de helft met uitstel, gekregen voor een dodelijke arbeidsongeval bij de realisatie van een appartementsgebouw nabij het station. Daarbij kwam een 41-jarige arbeider drie jaar geleden om het leven. De Poperingenaar verloor zijn evenwicht door een gekanteld glasraam en viel acht meter naar beneden.

De Brugse strafrechter toonde zich al bij al mild voor de werkgever uit Poperinge. Hij legde het glasbedrijf 21.600 euro boete op, maar daarvan moet het slechts de helft betalen. “Ze leverden na het ongeval immers inspanningen op vlak van welzijn en arbeidsveiligheid”, stelde de rechtbank in haar vonnis. Het bijzonder tragische ongeval dateert van 25 april 2016. In de Ieperstraat in Poperinge werd toen volop gewerkt aan de realisatie van residentie Hof van Vlaanderen. Het plaatselijke glasbedrijf stond in voor de plaatsing van de ramen in de veertien appartementen.

Val van acht meter

De dag van de feiten waren werknemers van het bedrijf bezig met het afleveren van een glaspartij. Het slachtoffer stond samen met een collega op de derde verdieping van het flatgebouw. “De mannen moesten glas aannemen die met een kraan waren omhoog gehesen”, vertelde de advocaat van zijn vrouw en dochter vorige maand. “Zijn collega moest op een bepaald moment binnen iets halen en liet het glasraam daarom rusten op het balkon.” Wellicht door een hevige windstoot ging het venster aan het kantelen. De arbeider kon het gewicht niet alleen dragen en verloor zijn evenwicht. De man slaagde erin om zich nog even vast te klampen aan de balkonrand, maar kon zich niet vasthouden. Hij viel uiteindelijk acht meter naar beneden en belandde met een harde smak op het voetpad, voor de ogen van zijn collega’s. De hulpdiensten reanimeerden de man nog ter plaatse, maar hulp kon niet meer baten.

Geen veiligheidsbeleid

De dienst Toezicht Welzijn op het Werk stelde op de werf verschillende gebreken vast. “Het balkon waarop het slachtoffer werkte, was oorspronkelijk afgeschermd met een balustrade”, sprak de arbeidsauditeur. “Omdat ook een bok moest naar boven gehesen worden, werd de afsluiting weggenomen. Achteraf werd ze echter nooit teruggeplaatst.” Uit de verhoren van de medewerkers bleek volgens het arbeidsauditoraat dat de onderneming geen veiligheidsbeleid had. “Ze vertelden dat ze op de werf geen helm droegen en er geen verlichting was om in het donker te werken. Een liftschacht bleek ook niet afgeschermd te zijn. De werknemers stelden zich daar zelf vragen bij.” De vrouw van het slachtoffer en zijn 19-jarige dochter stelden zich burgerlijke partij voor elk 15.000 euro, maar hun vordering werd door de rechter ongegrond verklaard. Een werkgever geniet volgens de wet immers burgerlijke immuniteit bij arbeidsongevallen van werknemers. In dergelijke gevallen is het de arbeidsongevallenverzekeraar die de schade uitbetaalt.

(Bron: HLN)

Het belang van preventie

De arbeidsongevallen graad in ons land ligt veel te hoog. In 2018 stierven in totaal 139 mensen door een arbeidsongeval. Van deze slachtoffers kwamen 80 mensen om het leven bij een arbeidsongeval op de werkvloer. Nog eens 59 mensen stierven in een ongeluk op weg naar of van het werk. Een goed preventiebeleid dat wordt opgevolgd door en gecommuniceerd naar alle werknemers is daarom van enorm belang om drama’s als deze te vermijden. Naast het verlies voor de familie en de al bij al milde straf voor de werkgever is dit ook een zeer traumatische ervaring voor de andere medewerkers.

Voor meer informatie over arbeidsveiligheid, de wetgeving hieromtrent en eventuele oplossingen kan u terecht op onze website.