20 jaar wet Welzijn op het werk

Van middelen- naar doelstellingenwetgeving
De wet over welzijn op het werk viert haar 20ste verjaardag in 2016. Deze wet betekende een waarlijke omwenteling in de preventie van professionele risico’s. Dit vooral door te gaan van een systeem waarbij de bedrijven werd gevraagd de middelen in te voeren die door de wetgeving werden vastgelegd (ARAB) naar een systeem waarbij hen werd gevraagd doelstellingen te bereiken waarvan de belangrijkste het bewaren van de gezondheid en de veiligheid van de werknemers zijn.

Nieuwe domeinen
Door de notie welzijn te introduceren heeft ze het preventieveld uitgebreid naar andere disciplines (ergonomie, arbeidshygiëne, psychosociale aspecten…) wat een meer globale benadering van veiligheid en gezondheid toelaat. Zelfs als de term “welzijn op het werk” na 20 jaar nog altijd niet goed gekend is en tot verwarring of zelfs lacherigheid kan leiden in België of in het buitenland, toont het steeds toenemend aantal musculoskeletale aandoeningen (MSA) en psychosociale risico’s hoezeer deze wetgeving als innovatief was van in het begin in 1996.

Hervorming preventiestructuren
Ze heeft ook geleid tot een hervorming van de preventiestructuren, vooral van de interne en externe diensten voor preventie en bescherming op het werk, om er een risicobeheer te ontwikkelen complementair aan het gezondheidstoezicht van de werknemers. Deze risicobeheersing gebeurt of zou moeten gebeuren op een multidisciplinaire wijze met de komst van preventieadviseurs van 5 verschillende disciplines: veiligheid, gezondheid, ergonomie, psychosociale aspecten en arbeidshygiëne.

Aanpassen aan nieuwe evoluties
Gedurende die 20 jaar is de wetgeving geëvolueerd door nieuwe Europese richtlijnen maar ook op basis van evaluaties van de noden van bedrijven op gebied van preventie. Ze probeert te volgen en zich aan te passen aan de vele en steeds snellere veranderingen in de arbeidswereld: de exponentiële evolutie van de nieuwe technologieën, de mondialisering, het verdwijnen van het industrieel weefsel en de opkomst van de diensteneconomie, de intensifiëring van het werk, de vervrouwelijking van de arbeidswereld, de diversiteit van de werknemers, de broosheid van sommige jobs, het verlengen van het beroepsleven, de vele herstructureringen, het nieuwe werk met virtuele organisaties, telewerk, landschapsbureaus, de individualisering van het werk ten koste van de collectivisering van het werk, de afstand tussen de economische besluitvormers en het reële werk, het lijden van eerstelijnsmanagers, het verlies van zingeving, het overeenstemmen van privé leven met professioneel leven…

Al deze onderling agerende problematieken zijn evenveel uitdagingen waaraan de evoluerende wetgeving probeert te antwoorden. Daarvoor werd ze gedurende die 20 jaar gevoed door:

• de ervaring op het terrein en vooral de preventiespecialisten;
• sociaal overleg;
• de actualiteit;
• statistieken van onderzoek over arbeidsomstandigheden of arbeidsongevallen en beroepsziekten;
• politieke initiatieven;
• samenkomsten en uitwisselingen met landen van en buiten de Europese Unie;
• …

Deze 20 jaar zijn een gelegenheid om de evolutie van de wet te tonen maar ook om haar beter te laten kennen bij de bedrijven, op het terrein, daar waar ze nuttig en noodzakelijk is.

Tot een volwaardige preventie komen
De preventie van risico’s begint eerst door het gebruiken van de wet als hefboom, als een preventietool. Niettemin wordt ze nog te vaak aanzien als een administratief corvee, wat de preventie niet ten goede komt, bijvoorbeeld om te strijden tegen psychosociale risico’s of musculoskeletale aandoeningen, om beter rekening te houden met de veroudering van de werknemers of om de werkhervatting na een periode van arbeidsongeschiktheid te bevorderen.

Beroepsrisico’s verminderen en de arbeidsomstandigheden verbeteren zijn noodzakelijke voorwaarden om te komen tot kwaliteitsvolle, duurzame en werkbare jobs te komen.

Iedereen wint met preventie
Om bedrijven te helpen de wetgeving uit te voeren in de praktijk werden tools ontwikkeld om de bedrijven bij te staan om preventie werkelijk te integreren in hun dagdagelijkse productie- en dienstenactiviteiten, welke grootte en de specifieke risico’s ze ook mogen hebben.

Zo zal de onderneming niet alleen de wetgeving respecteren door de veiligheid en gezondheid van haar werknemers te garanderen, maar zal ze ook haar productiviteit, efficiëntie en de kwaliteit van haar producten en diensten verhogen.

De rijkheid van bedrijven, die 20 jaar geleden vooral bepaald werd door haar immobiele goederen en productiemachines, rust nu vooral op haar menselijk kapitaal. Het is dus van vitaal belang om dit te vrijwaren voor ieder zijn belang.

Bron: beswic